Στην καθημερινή μας ζωή, γίνεται συχνότατα λόγος για τις Αντιοξειδωτικές Ουσίες και το πόσο ωφέλιμες είναι αυτές για την υγεία μας. Πώς όμως δρουν, τι καταπολεμούν και πού βρίσκονται;
Η Οξείδωση και οι Ελεύθερες Ρίζες
Από την ετυμολογία της λέξης και μόνο (πρόθεση αντί + οξείδωση) μπορούμε να αντιληφθούμε πως οι ουσίες αυτές εναντιώνονται στο μηχανισμό της Οξείδωσης. Η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα σε οργανίδια του κυττάρου που ονομάζονται Μιτοχόνδρια στη διάρκεια του κυτταρικού μεταβολισμού - δηλαδή στη διάρκεια της μετατροπής της τροφής σε ενέργεια. Και εδώ συναντάμε το εξής παράδοξο: Ενώ το Οξυγόνο είναι μείζονος σημασίας για το πέρας της παραπάνω διαδικασίας και, συνεπώς, για την ίδια τη ζωή είναι και αυτό που μας «καταστρέφει»! Παραπροϊόντα της παραπάνω διαδικασίας αποτελούν οι Ελεύθερες Ρίζες. Οι Ελεύθερες Ρίζες είναι μόρια που διαθέτουν ένα ασύζευκτο ηλεκτρόνιο. Επειδή, λοιπόν, τα ηλεκτρόνια έχουν την τάση να βρίσκονται σε ζεύγη στις διάφορες χημικές οντότητες, αποσπούν ηλεκτρόνια από γειτονικά μόρια, καθιστώντας τα και αυτά ελεύθερες ρίζες. Με τον τρόπο αυτό, ενεργοποιείται μια καταστρεπτική αλυσίδα αντιδράσεων που προκαλεί βλάβη σε ζωτικής σημασίας κυτταρικές δομές (πρωτεΐνες, κυτταρική μεμβράνη, DNA).
Παράγοντες που αυξάνουν την συγκέντρωση Ελεύθερων Ριζών
· Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων θερμίδων
· Οι ανθυγιεινές τροφές
· Η έκθεση του οργανισμού σε συντηρητικά τροφίμων και μολυσματικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες (π.χ. καπνός τσιγάρου, ρύποι που μολύνουν την ατμόσφαιρα)
· Η αυξημένη παραγωγή στεροειδών (π.χ. σε καταστάσεις στρες – όπως η έντονη σωματική δραστηριότητα -, εφηβεία, διαταραχές εμμήνου ρύσεως)
· Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
· Η έκθεση σε υπεριώδη ή ιονίζουσα ακτινοβολία
Τα Αντιοξειδωτικά
Στον οργανισμό μας παράγονται κάθε μέρα περίπου 1 τρισεκατομμύριο Ελεύθερες Ρίζες. Φυσικά, δεν δρουν ανεξέλεγκτα, αφού ο οργανισμός μας είναι εφοδιασμένος με αντιοξειδωτικά συστήματα, όπως ένζυμα (πρωτεΐνες), τα οποία «μπλοκάρουν» τη διαδικασία της Οξείδωσης, παρέχοντας ηλεκτρόνια στις Ελεύθερες Ρίζες. Αν και τα αντιοξειδωτικά δεν μπορούν να απαλλάξουν εντελώς το σώμα μας από τις ελεύθερες ρίζες, μπορούν να επιβραδύνουν ή να ελαχιστοποιήσουν τις βλάβες που προκλήθηκαν. Με την πάροδο, όμως, του χρόνου, η παραγωγή αντιοξειδωτικών ουσιών από τον οργανισμό μειώνεται, με αποτέλεσμα την πρόκληση ανεπανόρθωτων βλαβών στις διάφορες βιολογικές δομές και, συνεπώς, τη γήρανση, αλλά και την πρόκληση πληθώρας εκφυλιστικών παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης, ο καρκίνος, η νόσος Alzheimer, η σκλήρυνση κατά πλάκας. Προκειμένου, λοιπόν, να ενισχύσουμε τη δράση τον παραγόμενων από τον οργανισμό μας αντιοξειδωτικών, μπορούμε να τα παραλάβουμε και μέσω της διατροφής μας.
Τροφές πλούσιες σε Αντιοξειδωτικά
· Φρούτα (κυρίως σύκα, ρόδι, φράουλες, σταφύλια, πορτοκάλια, κεράσια, δαμάσκηνα, βατόμουρα)
· Λαχανικά (κυρίως αγκινάρες, κόκκινο λάχανο, κοκκινωπές πατάτες)
· Ξηροί Καρποί (κυρίως καρύδια, φουντούκια, πεκάν)
· Μπαχαρικά (κυρίως κανέλα, ρίγανη, γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο, δυόσμος, θυμάρι)
· Ροφήματα όπως πράσινο τσάι, καφές, κόκκινο κρασί
Η διαδικασία της Οξείδωσης και η γήρανση του οργανισμού είναι γεγονότα που δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Μπορούμε, όμως, να τα «καθυστερήσουμε» σε κάποιο βαθμό με την αποφυγή, όσο γίνεται, των παραγόντων που επιτείνουν την παραγωγή των Ελεύθερων Ριζών και κυρίως ακολουθώντας μία ισορροποημένη διατροφή, η οποία περιλαμβάνει πληθώρα αντιοξειδωτικών ουσιών.
